Hai câu hỏi đặt ra với phương án tăng tuổi nghỉ hưu

Một trong những nội dung trong dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) đang nhận được nhiều ý kiến là việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu. Chính phủ trình hai phương án, song theo ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề xã hội – cơ quan thẩm tra dự án luật, vấn đề này cần tiếp tục lấy ý kiến, nhất là các đối tượng lao động để có câu trả lời cho bài toán đặt ra.

50 tuổi vẫn có thể nghỉ hưu

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Thanh Hoá nhấn mạnh, tăng tuổi nghỉ hưu là thực hiện tinh thần nghị quyết 28 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội và để tiệm cận quá trình già hoá dân số. Việt Nam kết thúc thời kỳ dân số vàng từ năm 2011, hiện đã chuyển sang giai đoạn già hoá dân số.

Điều chỉnh tuổi nghỉ hưu không chỉ tăng nguồn lực cho tương lai mà điều quan trọng để kéo dài thời gian làm việc cho người lao động, từ đó tăng tích luỹ quỹ hưu trí và khi hết tuổi lao động thì đảm bảo cuộc sống cao hơn.

Bản chất tuổi nghỉ hưu hiện nay dự thảo đưa ra chỉ có điểm khác là nâng lên đến 62 với nam và 60 với nữ. Nhưng tăng tuổi nghỉ hưu đi theo lộ trình mỗi năm tăng vài tháng chứ không phải tăng ngay trong năm 2021. Theo đó, đến 2029 (phương án 1) hoặc 2035 (phương án 2) người lao động mới nghỉ hưu ở độ tuổi tối đa. 

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề xã hội cho biết, cơ bản tuổi nghỉ hưu vẫn như gốc của điều 187 Bộ luật Lao động hiện hành, tức là có 3 nhóm nghỉ hưu. Nhóm một, nam tăng lên 62 tuổi, nữ lên 60 tuổi nhưng đó chỉ là người lao động làm việc trong điều kiện lao động bình thường, tức điều kiện tốt, không nặng nhọc, độc hại hay suy giảm khả năng lao động. Đối tượng này chiếm tỷ lệ ít, chủ yếu rơi vào công chức, viên chức và ngành nghề lao động sản xuất kinh doanh nhưng chủ yếu quản lý, hành chính, làm công việc bình thường. 

Nhóm 2, người lao động làm việc trong điều kiện bị tác động của quá trình lao động nên suy giảm khả năng lao động đến 61% thì vẫn được nghỉ hưu sớm. Người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm vẫn được và lao động đặc biệt khác cũng là đối tượng được nghỉ hưu sớm trước 5 tuổi. Nhưng nếu lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm kết hợp cùng suy giảm khả năng lao động thì vẫn có thể về hưu sớm đến 10 năm, tức nam ở tuổi 50 và nữ dưới 50. 

Nhóm thứ 3, những người làm công việc quản lý, chuyên môn kỹ thuật có trình độ cao và trường hợp đặc biệt thì Chính phủ quy định kéo dài thời gian nhưng không quá 5 tuổi, tức nam không quá 67, nữ không quá 65. 

“Do đó không phải cứ nói nâng tuổi nghỉ hưu là ai cũng phải tăng thời gian làm việc. Vấn đề này cần tuyên truyền cho người lao động hiểu rõ. Vì vậy, tôi rất muốn Chính phủ kèm theo quy định điều chỉnh tuổi nghỉ hưu phân theo 3 nhóm có các danh mục ngành nghề, lĩnh vực nào được giảm tuổi nghỉ hưu, để người lao động nhìn vào thấy được mình có thuộc diện đó hay không” – ông Bùi Sỹ Lợi nêu quan điểm, đồng thời nhấn mạnh quy định phải hài hoà lợi ích chung của người lao động.

Chính phủ phải giải quyết bài toán về danh mục ngành nghề

Đề cập thêm phương án điều chỉnh tuổi nghỉ hưu, ông Bùi Sỹ Lợi nói rằng chưa theo phương án nào vì đi theo 2 lộ trình và bản chất giống nhau. Vấn đề là phải trả lời được câu hỏi: Tại sao nam phải 62, nữ 60 mà không thực hiện bình đẳng giới? Tại sao không để sau 5 năm nâng 1 tuổi, sau 10 năm nâng 2 tuổi để dễ tính toán?

“Chính phủ nói đi theo lộ trình này là nhằm giảm sốc của thị trường lao động, điều này là đúng nhưng ảnh hưởng nhiều vấn đề khác, như bảo hiểm xã hội. Đến 2021, tôi tròn 60 tuổi, làm thêm 3 tháng thì liệu 3 tháng của tôi có hiệu quả không, năng suất tốt không? Điều này cũng cần lấy ý kiến tất cả đối tượng để có phương án đúng” – vị đại biểu này nêu quan điểm. 

Trước câu hỏi liệu xây dựng danh mục ngành nghề, lĩnh vực được giảm hay tăng tuổi nghỉ hưu có bao quát hết được hay lại sinh ra các đặc thù riêng của các ngành, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng đó là bài toán đòi hỏi Chính phủ phải giải quyết. 

Theo ông, Chính phủ phải giao Bộ Lao động TBXH, Bộ Y tế xác định đâu là ngành nghề bị suy giảm khả năng lao động, đâu là ngành nghề bị tác động bởi yếu tố điều kiện lao động, ảnh hưởng sức khoẻ mà không thể kéo dài thêm thời gian lao động.

Tuy nhiên, danh mục này phải được rà soát, cập nhật thường xuyên. Sau một thời gian, nếu ngành nào được cải thiện điều kiện lao động, không còn độc hại nguy hiểm thì có thể cho ra khỏi danh sách, đưa vào nhóm lao động bình thường và ngược lại.

Danh mục này do Chính phủ chuẩn bị và có thể giao Thủ tướng công bố, hoặc báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất công bố mà không cần phải sửa luật. 

“Những người làm việc trong điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm mà về hưu sớm thì luật sẽ xử lý theo hướng tiền lương cũng phải tương ứng để đảm bảo cuộc sống. Còn lao động bình thường, anh về thì bắt buộc đóng đủ bảo hiểm, về sớm hơn thì dứt khoát phải trừ lương hưu” – ông Bùi Sỹ Lợi nói./.