Một ngày trải nghiệm không gian văn hóa Mường

Chỉ mất 10 phút đi xe từ thành phố Hòa Bình, du khách đã đến Bảo tàng không gian văn hóa Mường Hòa Bình, nằm trên sườn đồi trong thung lũng đá vôi vốn là địa bàn cư trú của người Mường xưa, trên diện tích hơn 5ha. Đây là Bảo tàng tư nhân đầu tiên về văn hóa của dân tộc Mường. Anh Vũ Đức Hiếu cho biết lý do khiến anh quyết định thành lập Bảo tàng này: "Tôi muốn phục dựng lại một xã hội Mường với đầy đủ những nét đặc trưng văn hóa, phong tục tập quán, lối sống… với mong muốn khi du khách tham quan thì có thể hiểu, cảm nhận được về văn hóa của tộc Mường giai đoạn cách đấy 100 năm về trước. Khi các em lớn lên, trưởng thành thì phải hiểu được rằng chúng ta sinh ra từ đâu và đó là những giá trị mà chúng tôi mong muốn lưu giữ đối với nền văn hóa Mường…".

Bảo tàng Không gian văn hóa Mường là bảo tàng tư nhân đầu tiên về văn hóa Mường

Ấn tượng với chúng tôi là ngay từ cổng vào, du khách đã bắt gặp những chiếc cọn nước, gợi nhớ kỹ thuật canh tác trồng lúa của người Mường. Ngay bên cạnh là ngôi nhà sàn truyền thống của người Mường… 

Chị Bùi Thị Hiếu, hướng dẫn viên của Bảo tàng vừa đưa chúng tôi đi thăm các ngôi nhà sàn tại Bảo tàng, vừa say sưa kể:

"Nhà sàn người Mường cơ bản dựa trên nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên như: gỗ, tre, nứa, lá, kết hợp với một chút đất đá. Khung nhà sàn được liên kết bởi các vì trung gian. Nhà có 4 mái dốc hình mu rùa vì theo truyền thuyết rùa thần trả ơn tha mạng của người Mường... Mái được nâng đỡ bằng các vì kèo.

Sàn nhà thường bằng gỗ hoặc tre, vừa để ở, đun nấu, gầm sàn cất giữ công cụ lao động, nhốt gia súc, gia cầm. Cầu thang đặt ở đầu hồi nhà, nối lên nhà ngoài, nơi đặt bàn thờ tổ tiên và tiếp khách nam giới. Cầu thang phụ dành cho phụ nữ, nối lên gian nhà trong, gần sân phơi và bếp. Khi xếp chỗ ngồi, quan Lang, người cao tuổi, đàn ông trong gia đình luôn được ngồi phía nhà trên...".

Bảo tàng không gian văn hóa Mường tái hiện được toàn bộ cuộc sống của người Mường trước cải cách ruộng đất năm 1953-1954 với 4 giai cấp chính, giai cấp thống trị là giai cấp nhà Lang dưới nhà Lang thì có nhà Ậu, nhà Noóc và nhà Noóc trọi.

Bảo tàng chia làm 2 khu vực chính: khu tái hiện và khu trưng bày, với rất nhiều các hiện vật sinh hoạt hàng ngày cũng như giống các phong tục nghề thêu dệt, nghề săn bắt của người Mường. Trong đó có một phòng đặc biệt tái hiện khung cảnh 1 đám ma của nhà Lang của người Mường.

Nghi thức tang lễ tái hiện khung cảnh 1 đám ma của nhà Lang của người Mường

Đến thăm Bảo tàng Không gian văn hóa Mường mới thấy được sự kỳ công của chính chủ nhân. Ngoài 4 khu nhà sàn đại diện cho 4 tầng lớp trong xã hội Mường xưa, đó là: Nhà Lang, nhà Ậu, nhà Noóc và nhà Noóc trọi, nơi đây còn có rất nhiều các hiện vật quý như là: cồng, chiêng, lư, công cụ đánh bắt cá, dụng cụ săn bắn, các đồ dùng sinh hoạt gia đình...

Có thể nói, Bảo tàng mang đến cho người xem những cảm nhận sâu sắc về đời sống tinh thần, phong tục tập quán, kinh tế - xã hội, văn hóa đặc trưng của người Mường qua nhiều thế kỷ.

Nhà Nóc trọi

Và một điều đặc biệt, đó là đến với Bảo tàng Không gian văn hóa Mường, du khách được tiếp cận trực tiếp các hiện vật thay vì chiêm ngưỡng chúng trong tủ kính như đa số các bảo tàng thường làm. "Mỗi hiện vật đều mang trong mình một câu chuyện hoặc nó là sự liên tưởng ký ức đối với người xem. Thế nên chúng ta không thể để nó trong tủ kính mà một đời sống hay một không gian sống thì nó phải thực tế. Chúng tôi mong muốn người tham quan tiếp cận với nền văn hóa Mường theo một cách gần gũi nhất" - anh Nguyễn Đức Hiếu nhấn mạnh.

Nhà Noóc

Du khách đến với Bảo tàng “Không gian Văn hoá Mường” không chỉ để tham quan, giải trí, mà còn tìm hiểu, nghiên cứu về một dân tộc có bề dày lịch sử và truyền thống văn hoá lâu đời. Dân tộc Mường là dân tộc được nhiều nhà nghiên cứu khẳng định là người Việt cổ, nằm trên vùng đất văn hoá lớn đã được thế giới công nhận là nền văn hoá Hoà Bình. Vì vậy, từ các nhà khoa học, rồi sinh viên đến người dân các vùng miền trong cả nước đều tìm thấy sự hấp dẫn ở không gian đặc biệt này.

Nguồn: Theo vov.vn - https://vov2.vov.vn/van-hoa-giai-tri/mot-ngay-trai-nghiem-khong-gian-van-hoa-muong-24891.vov2