Băn khoăn việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 8 giữ nguyên đề xuất thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa như đã trình Quốc hội tại kỳ họp trước. Theo quy định tại dự thảo Luật, Quỹ này là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật để hỗ trợ kinh phí cho hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được ngân sách nhà nước đầu tư, hỗ trợ hoặc đầu tư chưa đủ.

Nguồn tài chính của Quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác ngoài ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật. Ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí đối với các hoạt động của Quỹ.

Về nội dung này, sau khi nghe báo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, các đại biểu vẫn còn những ý kiến khác nhau.

Thượng tọa Thích Đức Thiện, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên

Thượng tọa Thích Đức Thiện, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên cho rằng việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa là cần thiết. “Theo thống kê, nước ta hiện có hơn 40.000 di tích, hơn 70.000 di sản văn hóa phi vật thể, 15 di sản văn hóa được UNESCO ghi danh và 9 di sản tư liệu… Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguồn kinh phí hỗ trợ cho công tác bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di tích ở nước ta còn rất thấp so với yêu cầu thực tế. Nhiều di tích, di sản văn hóa đang bị xuống cấp, mai một do thiếu kinh phí duy trì. Ví dụ như di tích Đồng Dương ở Quảng Nam đang trong tình trạng khẩn cấp và cần nguồn lực để khôi phục. Việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa là rất cần thiết, hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động bảo tồn, tu bổ, phục hồi di sản văn hóa mà ngân sách nhà nước chưa thể đáp ứng được. Quỹ sẽ góp phần bảo vệ, phát huy các giá trị di sản văn hóa, vốn là nguồn lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước”, đại biểu Thích Đức Thiện viện dẫn.

Để Quỹ bảo tồn di sản văn hóa hoạt động hiệu quả, Thượng tọa Thích Đức Thiện cho rằng, cần có các cơ chế, chính sách đặc thù như miễn giảm thuế, phí cho các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp cho Quỹ, nhằm thu hút nguồn lực xã hội hóa cho hoạt động của Quỹ. Bên cạnh đó, quá trình quản lý, điều hành và sử dụng Quỹ cần đảm bảo rõ ràng, công khai, minh bạch, để tạo niềm tin cho các nhà tài trợ; Quỹ cần phối hợp chặt chẽ với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, các chuyên gia trong việc thực hiện quy trình trùng tu, tôn tạo, bảo đảm tối đa các giá trị gốc của di tích.

Đồng thời, đại biểu cũng đề xuất mở rộng thẩm quyền thành lập Quỹ cho các tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, nhằm tạo nguồn lực đa dạng, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thực tiễn đặt ra cho công tác bảo tồn di sản văn hóa.

Đại biểu Phạm Thúy Chinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang

Bà Phạm Thúy Chinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang cũng nhất trí cao với đề xuất thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa như quy định tại dự thảo với lý do đây là nhu cầu xuất phát từ thực tiễn trong khi nguồn ngân sách chưa thể đáp ứng. “Nguồn lực dành cho bảo tồn di sản văn hóa cũng như nguồn lực dành cho các nhiệm vụ khác đang đặt ra nhu cầu rất lớn về ngân sách. Ngân sách lại chưa đảm bảo cho nhu cầu này”, bà Chinh nêu thực tế.

Đại biểu Trần Đình Gia, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Đình Gia, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh cho biết ông đã đến làng Trường Lưu, thuộc huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh tham quan di sản thế giới. Ông thấy dòng họ Nguyễn Huy lưu những tài sản vô cùng quý giá của đất nước tại một gia đình. Với điều kiện của một gia đình hay một dòng họ, việc bảo tồn tài sản này là rất khó, mà ngân sách không thể chi cho việc bảo tồn tại gia đình này. Chính vì thế, việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa để chi vào những việc tương tự như vậy là thiết thực.

Tuy nhiên, qua thực tế tại địa phương, một số đại biểu lại bày tỏ băn khoăn về việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa như quy định trong dự thảo Luật.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp, cho rằng chúng ta đã thành lập nhiều quỹ. Quốc hội giám sát quỹ tài chính ngoài ngân sách đã khẳng định hoạt động không hiệu quả, đã có ý kiến nên giảm quỹ tài chính ngoài ngân sách. Tuy nhiên, các cơ quan trình dự thảo luật phần lớn đều có đề nghị thành lập quỹ và được Quốc hội chấp nhận. Như vậy, chúng ta không giảm quỹ mà tăng quỹ. “Thành lập quỹ là vấn đề cần cân nhắc. Quỹ dù không phải tiền từ ngân sách Nhà nước nhưng cũng là nguồn lực của toàn dân, được huy động xã hội”, ông Hòa phân tích.

Đại biểu Mai Văn Hải, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa

Đại biểu Mai Văn Hải, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cũng băn khoăn về việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. “Việc hình thành quỹ ở địa phương rất khó khăn, không phải tỉnh nào cũng có thể xây dựng được quỹ này. Giả sử có xây dựng được thì để đáp ứng việc bảo tồn các di tích cũng rất khó khăn. Vì thế, theo tôi việc thành lập quỹ ở địa phương sẽ không hiệu quả”, ông Hải nêu quan điểm.

Theo đại biểu Mai Văn Hải, việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản chỉ nên ở cấp trung ương, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định thành lập và quản lý quỹ.

Nguồn: Theo vov.vn - https://vov2.vov.vn/van-hoa-giai-tri/ban-khoan-viec-thanh-lap-quy-bao-ton-di-san-van-hoa-50570.vov2