Đề xuất đưa xe buýt trường học vào Luật Giao thông Đường bộ

Theo đó, vận chuyển học sinh cần được xem xét là loại hình vận tải đặc biệt, kèm theo các quy định chặt chẽ hơn nhằm tăng cường an toàn, năng lực và trách nhiệm các chủ thể liên quan như nhà cung cấp dịch vụ, lái xe, người quản lý học sinh…

Các cơ quan quản lý cần rà soát , ưu tiên điểm dừng đỗ phù hợp để đón, trả học sinh, đồng thời ban hành quy tắc giao thông tới xe buýt trường học, tương quan với các phương tiện giao thông khác. Cần quy định tốc độ xe buýt chở học sinh, quy tắc nhường đường với xe buýt trường học và học sinh qua đường, các nguyên tắc khi vượt xe…

Do trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi tham gia giao thông nên xe buýt trường học cần được coi là loại xe đặc thù, được trang bị phù hợp, đảm bảo an toàn ở mức cao nhất cho hành khách như hệ thống tự động rà soát cảnh báo, hệ thống thoát hiểm trên xe, thiết kế vật liệu chống va đập…

Năm 2017, Hà Nội từng khảo sát việc tổ chức xe buýt trường học. Thế nhưng, đến nay vẫn chưa được triển khai, xe buýt trường học đều do các trường thuê ngoài.

 Chính phủ hỗ trợ xe buýt trường học

Tại nhiều quốc gia, việc quản lý, quy định hoạt động đưa đón học sinh bằng ô tô, xe buýt trường học và hoạt động đưa đón học sinh đã có từ lâu. Như tại Singapore, việc đưa đón học sinh thường bằng xe buýt công cộng; thường được nhà trường ký hợp đồng với các công ty vận tải, sử dụng xe buýt thông thường.

Để đảm bảo an toàn, Cục Giao thông Đường bộ Singapore (LTA) quy định tất cả các xe buýt nhỏ chuyên chở học sinh phải lắp đặt ghế ngồi quay về phía trước và dây an toàn ba điểm. Chính phủ cũng tạo điều kiện hỗ trợ các doanh nghiệp vận tải nâng cấp, trang bị các thiết bị an toàn cho xe.

Trong khi đó, tại Úc, học sinh  được 'miễn phí' xe buýt hoặc sử dụng thẻ đi lại được cấp đầu năm học để đến trường bằng xe buýt và các phương tiện giao thông công cộng kết nối khác như xe lửa, tàu hỏa hay phà. Đổi lại các công ty sẽ nhận được khoản trợ cấp của chính phủ.

Bên cạnh việc hỗ trợ, luật giao thông đường bộ nhiều nước cũng quy định nghiêm ngặt về công tác bảo đảm an toàn cho các học sinh khi đi xe buýt trường học. Một số bang của Mỹ luật hóa hành vi để trẻ em trong xe một mình, coi đây là hành vi phạm tội, bất kể hậu quả ra sao.

Bang Texas và Hawaii cho phép để trẻ trong xe một mình tối đa 5 phút, Illinois cho phép 10 phút và Florida cho phép 15 phút. Ngoài ra, 21 tiểu bang có luật cho phép phá xe để "giải cứu" đứa trẻ đang gặp nguy hiểm.

Quy chuẩn an toàn nghiêm ngặt

Tại Mỹ, xe buýt  trường học còn có những quy định bắt buộc riêng theo từng bang. Ngoài màu sơn riêng biệt (thường là màu vàng), xe buýt trường học còn được trang bị đèn ưu tiên và nhiều thiết bị an toàn.

Cơ quan an toàn giao thông đường cao tốc Mỹ (NHTSA) cũng ban hành nhiều quy định về tiêu chuẩn thiết kế của xe đưa đón học sinh. Ví dụ như ghế ngồi được bọc đệm dày ở cả mặt trước và mặt sau, đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ học sinh khi xe buýt dừng/thắng gấp.

Bênh cạnh đó, xe buýt vàng cần phải trang bị cửa thoát hiểm bên hông và trên trần xe và cửa sổ thoát hiểm mở ra phía ngoài (outward-opening exit window). Xe cũng có hệ thống khóa liên động ngăn động cơ khởi động nếu cửa thoát hiểm bị khóa và chuông báo động trong trường hợp xe đang chạy nhưng cửa thoát hiểm chưa đóng chặt.

Xe buýt trường học có khả năng dừng giao thông ở một khu vực với đèn ưu tiên và biển báo được trang bị sẵn trên xe. Từ giữa những năm 1940, đa số tiểu bang tại Mỹ đã ban hành luật yêu cầu những phương tiện tham gia giao thông dừng xe khi xe buýt trường học đang đưa/đón học sinh.

Từ năm 1970, tất cả bang của Mỹ đều ban hành luật liên quan đến xe buýt trường học. Tuy nhiên, một vài sửa đổi được đưa ra. Thay vì dừng hẳn, các phương tiện có thể di chuyển một cách thận trọng xung quanh xe buýt trường học.

Trên những chiếc xe buýt hiện nay tại Mỹ đều được trang bị hệ thống kiểm tra trẻ em (Child Check-Mate System) bao gồm một nút đặt ở cuối xe. Tài xế phải di chuyển đến cuối xe để nhấn nút hoàn thành chuyến đi. Đó cũng là thời gian để tài xế chắc chắn rằng không còn sót học sinh trên xe.

Riêng Bang California đã ban hành Luật an toàn xe buýt trường học Paul Lee vào năm 2016 để ngăn chặn tai nạn tử vong trên xe buýt trường học. Theo quy định của đạo luật này, trong xe phải có nút báo ở cuối xe, khi đưa đón học sinh, lái xe phải xuống cuối xe kiểm tra và ấn vào nút này để chắc chắn không còn học sinh nào ở trên xe.

Ngoài ra, hệ thống báo động nâng cấp, được gọi là Kiểm tra trẻ, có nhiệm vụ nhắc nhở các tài xế xe buýt kiểm tra tình trạng học sinh để đảm bảo không có trẻ nào bị bỏ quên lại trên xe.

Để được cấp chứng nhận lái xe buýt trường học, các lái xe bắt buộc phải có giấy chứng nhận lái xe thương mại CDL hạng D và phải vượt qua các yêu cầu cấp phép ngặt nghèo của liên bang và tiểu bang tại Mỹ.

Còn tại Hàn Quốc, sau vụ việc một bé gái 4 tuổi tử vong do bị bỏ quên trên xe đưa đón suốt 8 giờ ở Seoul năm 2018, Luật giao thông nước này đã phải bổ sung thêm các quy định an toàn. Mỗi xe buýt trường học được gắn 3 thiết bị báo động ở hàng ghế cuối, phía trước và bên ngoài xe. Sau khi trả học sinh, tài xế phải nhấn nút ở cuối xe. Nếu không, chuông báo động sẽ vang lên và bị phạt 130.000 won (khoảng 2,5 triệu đồng) và cộng 20 điểm phạt vào bằng lái. Quy định này chính thức trở thành Luật và có hiệu lực kể từ 17/4/2019.

Khi xe chở học sinh có tín hiệu dừng đỗ, những xe khác đang đi ở làn sát vỉa hè phải dừng lại và chờ đến khi hết tín hiệu dừng đỗ mới được di chuyển. Tất cả các phương tiện không được vượt khi đang chở trẻ em; xe buýt trường học có thể lưu thông trên các làn dành riêng cho xe buýt. Trên xe, phải có tối thiểu một người là nhân viên của trường.