Hành khách thông minh, xe buýt cũng phải thông minh

Để có thể kiểm soát toàn bộ, chúng ta sẽ phải sử dụng nguồn nhân lực rất lớn, nhưng nếu áp dụng công nghệ vào thì việc đó sẽ dễ dàng hơn rất nhiều và tiết kiệm lớn về mặt nhân lực. Thông qua các thiết bị công nghệ, chúng ta có thể vừa kiểm soát đánh giá, vừa phân tích và tìm ra những ưu nhược điểm trong quá trình vận hành để đưa ra được giải pháp khả thi hơn nhằm ngày càng tối ưu hóa công tác vận tải.

Trong bối cảnh Hà Nội đang triển khai rất nhiều dự án trọng điểm liên quan đến phát triển vận tải công cộng như tuyến đường sắt đô thị và tuyến buýt nhanh BRT thì xe buýt vẫn đang đóng vai trò chủ đạo, cột trụ.

Tương lai, khi các loại hình vận tải khối lượng lớn đi vào hoạt động thì xe buýt sẽ đảm đương thêm nhiệm vụ mới là loại hình để gom, kết nối vừa là giải tỏa hành khách cũng như cung cấp hành khách cho các tuyến đường trục như các tuyến đường sắt đô thị hiện nay đang triển khai.

Việc áp dụng công nghệ trong giao thông công cộng, đặc biệt là xe buýt rất quan trọng 

Hành khách tiếp cận thông minh

Chị Hà Thu Trang thường đi xe buýt từ nhà riêng ở Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội) đến công ty ở Phố Vọng (quận Hai Bà Trưng) bằng xe buýt. Chị chia sẻ, để chủ động thời gian, chị cài đặt ứng dụng timbuyt.vn trên điện thoại và cảm thấy khá hài lòng với ứng dụng này bởi nó cho phép chị có thể tìm lộ trình di chuyển thuận tiện, biết được thời gian xe đến từ vị trí của mình.

Đây chính là một công cụ tìm kiếm hữu ích dành cho những hành khách mới sử dụng phương tiện công cộng, và ngay cả với khách hàng thân quen như chị Trang thì khi có ứng dụng này cũng dễ dàng nếu muốn tìm các lộ trình không phải là đường đi hằng ngày.

Chị Trang chia sẻ:

“Tôi thấy ứng dụng này rất tiện. Hành khách chỉ cần nhập nơi đi và nơi đến, phần mềm sẽ đưa ra các phương án đường đi được mô tả chi tiết trên bản đồ, tùy theo nhu cầu mình có thể lựa chọn như chuyển tuyến ít nhất, đi đường ngắn nhất hay đi đường nhanh nhất… từ đó lựa chọn tuyến xe buýt phù hợp. Tôi đi xe buýt chục năm nay rồi nên khi có phần mềm này tôi cài đặt ngay, thấy hợp lý lắm, nhất là lúc không có mạng thì tôi vẫn có thể sử dụng ứng dụng để tra cứu thông tin”.

Người dùng ứng dụng timbuyt.vn trên điện thoại có thể tìm kiếm đường đi của xe buýt cũng như tra cứu thông tin các tuyến buýt về lộ trình, điểm dừng đỗ, thời gian xe tới...

Thông qua ứng dụng trên điện thoại, hành khách theo dõi được trực tuyến vị trí xe trên bản đồ, chủ động thời gian chờ xe, có thể biết được thông tin về các tuyến buýt đi qua điểm dừng, biển kiểm soát, vị trí, thời gian dự kiến xe đến điểm dừng, nhận tin nhắn báo khi xe sắp đến điểm dừng.

Không chỉ vậy, hiện nay việc đăng ký mua vé tháng cũng thuận tiện hơn rất nhiều khi thông qua Timbuyt, khách hàng có thể mua online, thanh toán qua mạng, và vé sẽ được giao đến tận nhà.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Trung tâm điều hành xe buýt thông minh của Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) cho biết: Ứng dụng timbuyt đã phát triển được gần 3 năm, đến thời điểm này ứng dụng timbuyt đã có khoảng hơn 6 triệu lượt tải trên cả hai hệ điều hành Android và iOS. Bình quân một ngày có khoảng 1 triệu lượt hành khách theo dõi và sử dụng phần mềm. Điều này cho thấy, sự chuyển dịch nhanh chóng về cách tiếp cận của hành khách với xe buýt theo hướng công nghệ hơn và thông min hơn.

Ông Nguyễn Minh Tuấn cho biết thêm:

“Đến thời điểm này chúng tôi cũng đánh giá rằng khách hàng khá hài lòng. Ý kiến của khách hàng rất quý báu, chúng tôi vẫn đang nghiên cứu. Khi công nghệ và giải pháp có thể xử lý được thì chúng tôi sẽ tiếp tục nâng cấp phần mềm này ngày càng hướng đến thuận tiện hơn, gần gũi hơn và thân thiện với hành khách”.

Trung tâm điều hành xe buýt thông minh

‘Tìm buýt’ chỉ là một trong những ứng dụng công nghệ đang được các đơn vị quản lý xe buýt sử dụng trong những năm gần đây. Ngành xe buýt đang từng bước đưa những công nghệ theo hướng giao thông thông minh vào trong quản lý điều hành và cung ứng dịch vụ cho người dân, vừa tiết kiệm về thời gian và nhân lực, vừa phân tích những ưu nhược điểm trong quá trình vận hành để tối ưu công tác vận tải.

Quản lý cũng phải thông minh

Hiện Tổng công ty vận tải Hà Nội (Transerco) đã ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, điều hành một cách hiệu quả với “Trung tâm điều hành xe buýt thông minh”, ứng dụng công nghệ đầu tiên sử dụng phần mềm Bus - WebGPS.

Trung tâm điều hành xe buýt hiện là ‘bộ não’ giám sát, chỉ đạo 82 tuyến xe buýt, với hơn 1.400 đầu xe của Transerco đang vận hành trên toàn thành phố. 100% các xe đều được gắn thiết bị giám sát hành trình GPS để biết được vị trí, tọa độ di chuyển, vận tốc của phương tiện, những dữ liệu này truyền trực tiếp về Trung tâm.

Riêng với tuyến buýt nhanh BRT còn được kết nối cả thông tin hình ảnh trên xe và hình ảnh trên các hành lang tuyến. Phần mềm quản lý kết nối mọi hoạt động của xe buýt từ công tác quản trị nhân sự, lập kế hoạch, điều hành, nghiệm thu đến công tác quản lý kỹ thuật, bảo dưỡng sửa chữa.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Trung tâm điều hành xe buýt thông minh của Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) chia sẻ:

“Vận tải hành khách công cộng mang tính xã hội hóa rất cao, việc vận hành hàng ngày phát sinh rất nhiều tình huống không phải chỉ là những tình huống lặp đi lặp lại. Do đó, đối với chúng tôi có một cái thú vị là ngày nào đi làm cũng như một ngày mới, nó hoàn toàn không phải chuyện hôm qua và chuyện ngày mai có thể xảy ra. Cũng trên quan điểm đấy mà chúng tôi luôn luôn nghĩ rằng chúng tôi phải tiếp tục nghiên cứu, đào sâu thêm và phải thích ứng sao cho phù hợp với điều kiện thực tế”.

Trung tâm điều hành xe buýt hiện là ‘bộ não’ giám sát, chỉ đạo 82 tuyến xe buýt, với hơn 1.400 đầu xe của Transerco đang vận hành trên toàn thành phố.

Trung tâm điều hành xe buýt thông minh cũng luôn cập nhật tình hình giao thông, các điểm nút thắt, ùn tắc, sự cố bất ngờ, ngay lập tức phần mềm sẽ phân tích tình huống và đưa ra phương án giải quyết tối ưu nhất. Lực lượng điều hành liên tuyến cũng kết hợp chặt chẽ với Trung tâm, thông qua hệ thống bộ đàm thông báo kịp thời phương án tốt nhất tới mỗi chuyến xe, không để các tình huống phát sinh bất ngờ, ùn tắc giao thông làm ảnh hưởng đến lộ trình, duy trì biểu đồ chạy xe.

Để phục vụ hành khách, trên mỗi đầu xe được trang bị wifi miễn phí, giúp người dân có thể thoải mái đọc báo, kiểm tra thư điện tử công việc trong quá trình di chuyển.

Một công nghệ nữa cũng đang được từng bước triển khai là giám sát an ninh trật tự, tình hình trên xe buýt bằng camera. Hiện nay, 25 tuyến với trên 400 xe đã được lắp camera. Các camera này có ý nghĩa rất lớn trong việc thu thập dữ liệu trong quá trình xe hoạt động, gồm có dữ liệu về hành khách, về tình hình của lái xe và nhân viên phục vụ, tình hình an ninh trật tự và an toàn trên xe. Ngành xe buýt đang triển khai dần việc lắp camera trên xe buýt theo chủ trương của thành phố Hà Nội là 100% tuyến xe buýt phải lắp đặt camera.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Giám đốc Trung tâm Quản lý và Giao thông đô thị Hà Nội chia sẻ thêm:

“Vừa rồi, chúng ta cũng đang thí điểm triển khai công nghệ nhận diện biển số xe bằng sóng radio, hệ thống RFID, tương đương với công nghệ ở các trạm thu phí. Hiện nay trên hệ thống chúng ta đặt một số trạm chốt, những xe được gắn thẻ RFID đi qua đó sẽ nhận dạng biển số, qua đó nắm bắt được thời gian, biển số xe và tuyến nào có xe qua đó, thay thế con người bằng công nghệ”.

Cũng theo ông Nguyễn Hoàng Hải, sau một thời gian thí điểm sử dụng thẻ thông minh cho hành khách tuyến buýt BRT, tới đây, Hà Nội sẽ tiếp tục nghiên cứu để nhân rộng và tích hợp trên toàn hệ thống.

Đây chính là những định hướng về việc ứng dụng công nghệ trong giai đoạn sắp tới để hướng tới một hệ thống vận tải công cộng có công nghệ điều hành tiên tiến, thân thiện, mang lại tiện ích tốt nhất cho hành khách và cả cơ quan quản lý, đơn vị vận hành.  

Hệ thống vé điện tử giúp kiểm soát việc đi lại của hành khách nhanh chóng, thuận tiện

Đồng quan điểm, Thạc sĩ Vũ Anh Tuấn, Phó trưởng bộ môn Quy hoạch và Quản lý GTVT, trường Đại học GTVT, cho rằng: hiện mức độ chính xác và cập nhật của hệ thống vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng trong thời buổi công nghệ hiện nay. Tương lai, cần phải nâng cao những trang thiết bị giao thông thông minh và mở rộng các ứng dụng hơn nữa, không chỉ cho phép cung cấp thông tin giám sát phương tiện cho hành khách mà còn giúp đo đếm được nhu cầu đi lại trên từng đoạn tuyến tại các điểm dừng đỗ, cung cấp những thông tin truy cập tức thời phục vụ cho hành khách, cung cấp những giải pháp về vé thông minh cho hành khách trên hệ thống, hành khách có thể mua vé, gia hạn sử dụng…bằng nhiều hình thức.  

Ông Vũ Anh Tuấn nêu ý kiến:

“Từ những thông tin thu thập được từ hệ thống, chúng ta sẽ đưa vào trong mô hình để tối ưu hóa vận hành của hệ thống, tức là chúng ta sẽ điều chỉnh lộ trình phương tiện, điều chỉnh biểu đồ hoạt động và có những giải pháp trong quản lý để tối ưu hóa hơn so với cách mà chúng ta đang tổ chức quản lý hiện nay”. 

Hiện nay, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu sử dụng của hành khách, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang áp dụng các công nghệ tiên tiến như dịch vụ xe buýt theo yêu cầu qua ứng dụng trên điện thoại di động, hay xe buýt không người lái nhằm giúp tiết kiệm chi phí cũng như giảm ách tắc giao thông. Theo các chuyên gia giao thông, để có thể ứng dụng các công nghệ này ở Việt Nam vẫn là một bài toán khó bởi liên quan vấn đề kinh phí, hạ tầng giao thông còn nhiều bất cập và đặc biệt là ý thức chấp hành luật giao thông của người dân chưa cao.

Trong tương lai, để tăng cường quản lý điều hành, trên cơ sở các ứng dụng công nghệ đó, cần thiết lập trung tâm điều hành đảm bảo tính tích hợp, khai thác các dữ liệu từ trên phương tiện, trên hạ tầng để có thể theo dõi, giám sát và xử lý một cách linh hoạt, thông minh, trực tiếp, chính xác, minh bạch.

Song song với đó, mặc dù công nghệ là xu thế chung, vẫn cần đặt yếu tố con người ở vị trí trung tâm. Bởi lẽ, chỉ nguồn nhân lực thông minh mới có thể xây dựng, điều hành được nền giao thông thông minh.

Hi vọng bước sang năm 2020, với những nỗ lực trong đổi mới, nâng cao chất lượng phương tiện và dịch vụ của ngành buýt Hà Nội, người dân sẽ dành nhiều sự tin tưởng và lựa chọn xe buýt là phương tiện di chuyển, nhờ đó hạn chế phương tiện cá nhân, giúp kéo giảm ùn tắc và tai nạn giao thông trong thành phố.